Sosyal güvenlik sistemimizi yakından ilgilendiren torba yasa tasarısı TBMM’de komisyonlarda görüşülmeye devam ediyor. Yasa tasarısında komisyonlarda değişiklikler yapıldığı için genel kurulda kanun hâline gelinceye kadar bazı önemli değişikliklere uğrayacağı anlaşılıyor.
Bu süreç içinde takip ettiğimiz kadarıyla bazı tartışmalar nedeniyle sonucu görmek biraz zorlaşıyor. Örneğin; engelli vatandaşlarımız ile taksi ve dolmuş şoförlerine yönelik düzenlemelere önemli itirazlar var.
Meclis gündeminde tartışılan bir yasa çalışması hakkında şimdiden sizlere bilgi verip kafaları karıştırmak istemiyoruz. Zira her an değişikliğe uğrama ihtimali var. Bu nedenlerden dolayı sizlerden gelen ve önemli bir yekun tutan kız çocuklarının sağlık yardımı alma şartları ile yetim aylığına hak kazanma şartlarındaki kafa karışıklığını gidermek için yazımızı bu konuya ayırdık. Tek tek bütün sorulara cevap vermek yerine herkesin sorusuna cevap olacak şekilde konuyu bir bütün olarak ele almayı uygun gördük…
Öncelikle belirtelim ki, 1 Ekim 2008 tarihinden önce 18 yaşını doldurmuş olan kız çocukları kesintisiz olarak sağlık yardımı almaya devam ediyorlarsa kesintiye uğrayıncaya kadar devam edebilirler. Ne zaman ki kesintiye uğradı tekrar geri dönüp sağlık yardımı alamazlar. Kesintiye uğramak ne demektir?
Kız çocuğu ebeveynleri üzerinden sağlık yardımı alırlarken çalışmaya başlarlarsa veya evlenirlerse sağlık yardımı kesilir. Çalışmaya başlayan kendi çalışmasından dolayı sağlık yardımı alacaktır. Evlenen kız çocukları ise eşleri üzerinden sağlık yardımları değerlendirilecek. Çalışmaları veya evlilikleri son bulursa tekrar anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alamazlar, gelir testine girmeleri gerekir.
İkinci önemli nokta, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra 18 yaşını dolduran kız çocukları nasıl sağlık yardımı alabilecekler. Bu tarihten sonra 18 yaşını dolduran kız çocukları da gelir testine girerek sağlık yardımı alabilirler.
Üçüncü grup evli olup boşanan kız çocukları ile çalışırken işten ayrılan kız çocukları da aynı şekilde gelir testine girecekler.
Hemen belirtelim ki, 18 yaşını dolduran kız veya erkek çocuk orta öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde ise 25 yaşını ikmal edinceye kadar sağlık yardımı almaya devam ederler. 18 yaşını tamamlayan erkek çocukları orta veya yüksek öğrenime devam etmiyorsa anne veya babaları üzerinden sağlık yardımı alamazlar.
Tekrar kız çocuklarının durumuna dönecek olursak; gelir testi nasıl yapılacak? Nedir bu gelir testi?
Bilindiği üzere 5510 sayılı Kanun yeşil kart sahiplerinin sağlık yardımını 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Kurumunun vermesini hükme bağlamıştı. SGK’nın altyapıyı tamamlayamamış olmasından dolayı bu süre Ocak 2012 tarihine ertelendi. Bunun için gelir testi işlemleri eskiden olduğu gibi kaymakamlıklar ve valiliklerde uygulanıyor.
18 yaşını dolduran çalışmayan ve evli olmayan kız çocukları hemen kaymakamlıklara başvuracaklar. Orada yapılacak araştırma neticesinde ailenin kişi başına geliri aylık brüt asgari ücretin üçte birinden az ise bu kız çocuklarına yeşil kart verilecek. Bugün için hesap yapacak olursak asgari ücret (760,5) /3=253 TL. Yani bir ailenin kişi başına geliri 253 TL’den daha az ise kız çocuğuna yeşil kart verilecek.
Ailenin kişi başına geliri 253 TL’den fazla ancak asgari ücretten az ise yani 253-760,5 aralığında ise asgari ücretin üçte biri matrah kabul edilecek ve 253 TL’nin yüzde 12’si tutarında genel sağlık sigortası primi ödenecek. Yani 253×12/100=30,3 TL aylık prim ödenecek.
Ailenin kişi başına geliri asgari ücretten fazla ancak asgari ücretin iki katının altında ise asgari ücret matrah olacak ve yüzde 12 genel sağlık primi ödenecek. Yani, 760,5 x12/100=91 TL prim ödenecek. Eğer ailenin kişi başına geliri asgari ücretin iki katından fazla ise asgari ücretin iki katı matrah olacak 760,5×2=1521 TLx12/100=182,5 TL prim ödenerek sağlık yardımı alınabilecektir.
Özetlemek gerekirse, kız çocukları 18 yaşını doldurduktan sonra öğrenimi yoksa, çalışmıyorsa ve evli değilse gelir testine girecek. Ya yeşil kart alacak veya yukarıda hesaplama yöntemlerine göre prim ödeyerek sağlık yardımı alabilecekler.
Yetim aylığında farklı durum var
Kız çocukları için karıştırılan bir duruma da yine sizlerden gelen soruları da dikkate alarak cevap verelim. Yetim kız çocuklarının durumu ne olacak? Anne babası sağ olan kız çocuklarının sağlık yardımı alma şartlarını yukarıda açıklamaya çalıştık. Yetim olan kız çocuklarının yetim aylığı konusu sağlık yardımından ayrı bir düzenlemeye tâbidir. Bazı kişiler her ikisini birbirine karıştırıp 18 yaşını dolduran kız çocuklarının aylıkları kesilecek diye yorum yapmaktadırlar.
İşin aslı şöyledir:
Anne veya babasından birisini veya her ikisini kaybeden kız çocukları evlenmedikleri, çalışmadıkları ve gelir-aylık almadıkları sürece yetim aylığı almaya devam ederler. Sağlık yardımlarına getirilen 18 yaş sonrası sınırlama yetim aylığı alan kız çocukları için söz konusu değildir.
Yetim aylığı alan erkek çocukları için uygulanan 18 yaş sınırlaması eskiden olduğu gibi devam ediyor. Erkek çocukları 18 yaşını tamamladıktan sonra orta öğrenim varsa 20 yaş, yüksek öğrenim varsa 25 yaşını tamamlayıncaya kadar öğrencilik halinden dolayı yetim aylığı almaya devam ederler.
Türkiye
Şerif Akcan